Ο τρόπος ζωής μας έχει σχέση με την υγεία μας; Έχει και μάλιστα μεγάλη, όπως ανακάλυψαν ο Thomas Marti και ο Peter Heuser στην εμπειρική έρευνά τους.
ΚΕΙΜΕΝΟ THOMAS MARTI, P.HEUSER Περιοδικό Erziehungskunst
ΚΕΙΜΕΝΟ THOMAS MARTI, P.HEUSER Περιοδικό Erziehungskunst

Ο τρόπος ζωής μας, λοιπόν, συνδέεται με την πηγαία αίσθηση ζωής που έχουμε και την υιοθέτηση μιας κοσμοθεωρίας. Με άλλα λόγια, όλα όσα θεωρούμε σημαντικά ή ασήμαντα. Ο τρόπος ζωής είναι έκφραση ενός συγκεκριμένου φρονήματος και περιέχει έτσι και ηθική πτυχή.
Η εμπιστοσύνη κι η χαρά,
κάνουν καλό στην υγεία
Είναι αυτονόητο ότι ο άνθρωπος ακολουθεί συνειδητά ή μη τη δική του φιλοσοφία και διαμορφώνει έναν δικό του τρόπο ζωής. Επομένως, ο τρόπος ζωής δεν είναι κάτι το αποκλειστικό, αλλά αντιθέτως καθορίζει «τη γλώσσα που μιλάμε», τα κύματα στα οποία επικοινωνούμε, δημιουργώντας μια συλλογικότητα. Δεν είναι μόνο ατομικός, αλλά πάντα και συλλογικός. Θα μπορούσε να πει κανείς, ότι ο τρόπος ζωής είναι κάτι σαν ένας ενσωματωμένος καθημερινός πολιτισμός, τον οποίο τρέφουμε με ψυχή και σώμα και δηλώνει κατά κάποιο τρόπο την ταυτότητά μας.
κάνουν καλό στην υγεία
Είναι αυτονόητο ότι ο άνθρωπος ακολουθεί συνειδητά ή μη τη δική του φιλοσοφία και διαμορφώνει έναν δικό του τρόπο ζωής. Επομένως, ο τρόπος ζωής δεν είναι κάτι το αποκλειστικό, αλλά αντιθέτως καθορίζει «τη γλώσσα που μιλάμε», τα κύματα στα οποία επικοινωνούμε, δημιουργώντας μια συλλογικότητα. Δεν είναι μόνο ατομικός, αλλά πάντα και συλλογικός. Θα μπορούσε να πει κανείς, ότι ο τρόπος ζωής είναι κάτι σαν ένας ενσωματωμένος καθημερινός πολιτισμός, τον οποίο τρέφουμε με ψυχή και σώμα και δηλώνει κατά κάποιο τρόπο την ταυτότητά μας.
Πού βρίσκεται η υγεία
Τα τελευταία χρόνια, ο τρόπος ζωής έχει αποκτήσει μεγάλη σημασία στην έρευνα που διεξάγεται στον τομέα της υγείας. Αφορμή ήταν η διεύρυνση της αντίληψης μας περί υγείας και ασθένειας. Ειδικά μέσω της θεωρίας της προώθησης της υγείας (Salutogenese) του Aaron Antonovksy στη δεκαετία του 1970, διαπιστώθηκε ότι η υγεία και η ασθένεια δεν βρίσκονται μέσα στον άνθρωπο ή μέσα στο περιβάλλον, αλλά δημιουργούνται κάπου ανάμεσα τους, δηλαδή μέσα στη δυναμική αμφίδρομη σχέση ανθρώπου και περιβάλλοντος.
Γενικά, μπορούμε να πούμε ότι το τι μας καθιστά εντέλει άρρωστους και τι μας κρατάει υγιείς είναι σχετικό και μεταβάλλεται. Υπάρχουν άνθρωποι οι οποίοι είναι υγιέστατοι, ενώ ζουν σε μολυσμένο ή άρρωστο περιβάλλον, ενώ άλλοι αρρωσταίνουν συνέχεια χωρίς να υπάρχει καμιά ιδιαίτερη αφορμή από το περιβάλλον. Αυτό μας δείχνει ότι η ανάρρωση και η αρρώστια οφείλονται κατά μεγάλο βαθμό στην ενεργή αντιμετώπιση των συνθηκών της ζωής μας, τις οποίες λίγο ή πολύ διαμορφώνουμε οι ίδιοι.
Σε σωματικό επίπεδο, αυτή η αντιμετώπιση γίνεται μέσω του ανοσοποιητικού συστήματος, το οποίο λειτουργεί ως φυσικός σωματοφύλακας και αποφασίζει ποιες ξένες ουσίες μπορούν ν’ απορροφηθούν από τον οργανισμό και ποιες αφομοιώνονται. Ψυχικά και πνευματικά ονομάζουμε αυτόν το σωματοφύλακα το «εγώ». Βρίσκεται ως νομοθετικός κυρίαρχος στα σύνορα του εξωτερικού κόσμου και του ψυχικού εσωτερικού κόσμου και καθορίζει τη σχέση μεταξύ τους.
Τα τελευταία χρόνια, ο τρόπος ζωής έχει αποκτήσει μεγάλη σημασία στην έρευνα που διεξάγεται στον τομέα της υγείας. Αφορμή ήταν η διεύρυνση της αντίληψης μας περί υγείας και ασθένειας. Ειδικά μέσω της θεωρίας της προώθησης της υγείας (Salutogenese) του Aaron Antonovksy στη δεκαετία του 1970, διαπιστώθηκε ότι η υγεία και η ασθένεια δεν βρίσκονται μέσα στον άνθρωπο ή μέσα στο περιβάλλον, αλλά δημιουργούνται κάπου ανάμεσα τους, δηλαδή μέσα στη δυναμική αμφίδρομη σχέση ανθρώπου και περιβάλλοντος.
Γενικά, μπορούμε να πούμε ότι το τι μας καθιστά εντέλει άρρωστους και τι μας κρατάει υγιείς είναι σχετικό και μεταβάλλεται. Υπάρχουν άνθρωποι οι οποίοι είναι υγιέστατοι, ενώ ζουν σε μολυσμένο ή άρρωστο περιβάλλον, ενώ άλλοι αρρωσταίνουν συνέχεια χωρίς να υπάρχει καμιά ιδιαίτερη αφορμή από το περιβάλλον. Αυτό μας δείχνει ότι η ανάρρωση και η αρρώστια οφείλονται κατά μεγάλο βαθμό στην ενεργή αντιμετώπιση των συνθηκών της ζωής μας, τις οποίες λίγο ή πολύ διαμορφώνουμε οι ίδιοι.
Σε σωματικό επίπεδο, αυτή η αντιμετώπιση γίνεται μέσω του ανοσοποιητικού συστήματος, το οποίο λειτουργεί ως φυσικός σωματοφύλακας και αποφασίζει ποιες ξένες ουσίες μπορούν ν’ απορροφηθούν από τον οργανισμό και ποιες αφομοιώνονται. Ψυχικά και πνευματικά ονομάζουμε αυτόν το σωματοφύλακα το «εγώ». Βρίσκεται ως νομοθετικός κυρίαρχος στα σύνορα του εξωτερικού κόσμου και του ψυχικού εσωτερικού κόσμου και καθορίζει τη σχέση μεταξύ τους.
Η ανάρρωση μπορεί να γίνει μόνο από τον ίδιο τον ασθενή
Δεν εννοούμε βέβαια ότι πάντα φταίει αυτός που έχει αρρωστήσει. Ηθικολογίες δεν αρμόζουν εδώ. Παρόλα αυτά, οι ασθένειες έχουν την ιστορία τους και συνδέονται άμεσα με τη ζωή ενός ανθρώπου. Ο άνθρωπος συχνά δεν μπορεί να αντιμετωπίσει κάποια πάθηση και χρειάζεται θεραπευτική βοήθεια. Σημαντικό είναι, όμως, ότι η ανάρρωση – όσο παράδοξο κι αν ακούγεται – μπορεί να αρχίσει μόνο μέσα από τον ίδιο τον ασθενή. Αυτή η γνώση δεν είναι καινούργια: Η υγεία δεν φτιάχνεται. Για αυτόν τον λόγο σε πολλές περιπτώσεις δεν αρκεί να παίρνουμε απλά με συνέπεια και υπακοή τα φάρμακά μας. Πολλές φορές πρέπει ν’ανατραπούν οι συνθήκες ζωής που οδήγησαν στην αρρώστια. Σε μερικές περιπτώσεις αυτό μπορεί να σημαίνει ριζικό και υπαρξιακό νέο προσανατολισμό. Εκείνη την στιγμή καλούμαστε να πάρουμε τα πράγματα στα χέρια μας.
Ο τρόπος ζωής δεν περιέχει μόνο τις δυνατότητες για ανάρρωση, αλλά και τους κινδύνους για αρρώστια. Εδώ και χρόνια γνωρίζουμε ότι ένας τρόπος ζωής ο οποίος καθορίζεται από υλική φτώχεια κρύβει κινδύνους για την υγεία. Ειδικά τα παιδιά, είναι εκτεθειμένα όταν η φτώχεια σχετίζεται με έλλειψη διατροφής, κοινωνική παραμέληση και χαμηλό επίπεδο μόρφωσης των γονέων. Δεν είναι, όμως, αναγκαίο να αρρωστήσει κανείς σε φτωχικό περιβάλλον επειδή αυτός ο παράγοντας μπορεί ν’ αντικατασταθεί από γνήσια ανθρώπινη στοργή. Η θρησκεία και η κοσμοθεωρία των ενηλίκων δεν φαίνεται να παίζει κανέναν ιδιαίτερο ρόλο σ’ αυτό. Σημαντικό και μόνο είναι η φιλοσοφία της ζωής να μην είναι απλά μια θεωρία, αλλά μιά καθημερινή πράξη για τα παιδιά. Αυτό κάνει τα παιδιά, παρ’ όλες τις στερήσεις υλικών αγαθών, δυνατά και πιο ικανά να αντιστέκονται σε άρρωστες καταστάσεις.
Δεν εννοούμε βέβαια ότι πάντα φταίει αυτός που έχει αρρωστήσει. Ηθικολογίες δεν αρμόζουν εδώ. Παρόλα αυτά, οι ασθένειες έχουν την ιστορία τους και συνδέονται άμεσα με τη ζωή ενός ανθρώπου. Ο άνθρωπος συχνά δεν μπορεί να αντιμετωπίσει κάποια πάθηση και χρειάζεται θεραπευτική βοήθεια. Σημαντικό είναι, όμως, ότι η ανάρρωση – όσο παράδοξο κι αν ακούγεται – μπορεί να αρχίσει μόνο μέσα από τον ίδιο τον ασθενή. Αυτή η γνώση δεν είναι καινούργια: Η υγεία δεν φτιάχνεται. Για αυτόν τον λόγο σε πολλές περιπτώσεις δεν αρκεί να παίρνουμε απλά με συνέπεια και υπακοή τα φάρμακά μας. Πολλές φορές πρέπει ν’ανατραπούν οι συνθήκες ζωής που οδήγησαν στην αρρώστια. Σε μερικές περιπτώσεις αυτό μπορεί να σημαίνει ριζικό και υπαρξιακό νέο προσανατολισμό. Εκείνη την στιγμή καλούμαστε να πάρουμε τα πράγματα στα χέρια μας.
Ο τρόπος ζωής δεν περιέχει μόνο τις δυνατότητες για ανάρρωση, αλλά και τους κινδύνους για αρρώστια. Εδώ και χρόνια γνωρίζουμε ότι ένας τρόπος ζωής ο οποίος καθορίζεται από υλική φτώχεια κρύβει κινδύνους για την υγεία. Ειδικά τα παιδιά, είναι εκτεθειμένα όταν η φτώχεια σχετίζεται με έλλειψη διατροφής, κοινωνική παραμέληση και χαμηλό επίπεδο μόρφωσης των γονέων. Δεν είναι, όμως, αναγκαίο να αρρωστήσει κανείς σε φτωχικό περιβάλλον επειδή αυτός ο παράγοντας μπορεί ν’ αντικατασταθεί από γνήσια ανθρώπινη στοργή. Η θρησκεία και η κοσμοθεωρία των ενηλίκων δεν φαίνεται να παίζει κανέναν ιδιαίτερο ρόλο σ’ αυτό. Σημαντικό και μόνο είναι η φιλοσοφία της ζωής να μην είναι απλά μια θεωρία, αλλά μιά καθημερινή πράξη για τα παιδιά. Αυτό κάνει τα παιδιά, παρ’ όλες τις στερήσεις υλικών αγαθών, δυνατά και πιο ικανά να αντιστέκονται σε άρρωστες καταστάσεις.
Η ανθρώπινη ικανότητα μετράει περισσότερο από το πρόγραμμα διδασκαλίας
Τέτοιες διαπιστώσεις, οι οποίες προέρχονται από την έρευνα περί ανθεκτικότητας (resilience), οδηγούν σε μια παιδαγωγική, η οποία θεωρεί τη σωματική και ψυχική εξέλιξη του παιδιού σημαντική της μέριμνα. Επομένως, τα προγράμματα διδασκαλίας στο σχολείο δεν φαίνεται να είναι τόσο καθοριστικά, όσο οι ανθρώπινες ικανότητες, τις οποίες βιώνουν πραγματικά τα παιδιά από τους ενήλικες. Αυτό που ενδυναμώνει και προστατεύει το παιδί είναι η εμπιστοσύνη στον εαυτό του, την οποία ενθαρρύνουν οι ενήλικες και ο στενός δεσμός του παιδιού μ’ενα τουλάχιστον ικανό και συνεπές άτομο, όπως επίσης κι ένας προσανατολισμός στην ανατροφή του με σαφείς δομές και κανονισμούς, μια πνευματική πεποίθηση και η πηγαία αίσθηση, που δίνει νόημα και σημασία (ανώτερη) στη ζωή – και σίγουρα η εμπιστοσύνη ότι όλα τα πράγματα εντέλει έχουν καλό τέλος. Οι ερευνητές της ανθεκτικότητας δεν θεωρούν πως η εκπλήρωση των προσδοκιών της διδασκαλίας, δηλαδή οι σχολικές επιδόσεις με την κλασική έννοια και οι μεθοδολογικές διδακτικές ικανότητες των δασκάλων ενδυναμώνουν τα παιδιά. Αντιθέτως, οι ανθρώπινες ικανότητες τους έχουν μεγαλύτερη σημασία για την ευεξία και ευημερία των παιδιών. Αυτό δεν σημαίνει ότι το σχολικό πλαίσιο είναι ασήμαντο. Οι σχολικές επιδόσεις, ωστόσο, παίζουν κάποιο ρόλο στην υγεία, καθώς καλλιεργούν στα παιδιά την αίσθηση ότι γνωρίζουν κάτι, ότι είναι ικανά να μάθουν και ότι μπορούν ν’ αναπτυχθούν με τις ικανότητες τους. Αυτή η αίσθηση ενισχύει την εμπειρία της αυτό-αποτελεσματικότητας (self-efficacy), η οποία ευνοεί την υγιή εξέλιξη του παιδιού επειδή ζει την εμπειρία μιας μάθησης με νόημα και σημασία.
Τέτοιες διαπιστώσεις, οι οποίες προέρχονται από την έρευνα περί ανθεκτικότητας (resilience), οδηγούν σε μια παιδαγωγική, η οποία θεωρεί τη σωματική και ψυχική εξέλιξη του παιδιού σημαντική της μέριμνα. Επομένως, τα προγράμματα διδασκαλίας στο σχολείο δεν φαίνεται να είναι τόσο καθοριστικά, όσο οι ανθρώπινες ικανότητες, τις οποίες βιώνουν πραγματικά τα παιδιά από τους ενήλικες. Αυτό που ενδυναμώνει και προστατεύει το παιδί είναι η εμπιστοσύνη στον εαυτό του, την οποία ενθαρρύνουν οι ενήλικες και ο στενός δεσμός του παιδιού μ’ενα τουλάχιστον ικανό και συνεπές άτομο, όπως επίσης κι ένας προσανατολισμός στην ανατροφή του με σαφείς δομές και κανονισμούς, μια πνευματική πεποίθηση και η πηγαία αίσθηση, που δίνει νόημα και σημασία (ανώτερη) στη ζωή – και σίγουρα η εμπιστοσύνη ότι όλα τα πράγματα εντέλει έχουν καλό τέλος. Οι ερευνητές της ανθεκτικότητας δεν θεωρούν πως η εκπλήρωση των προσδοκιών της διδασκαλίας, δηλαδή οι σχολικές επιδόσεις με την κλασική έννοια και οι μεθοδολογικές διδακτικές ικανότητες των δασκάλων ενδυναμώνουν τα παιδιά. Αντιθέτως, οι ανθρώπινες ικανότητες τους έχουν μεγαλύτερη σημασία για την ευεξία και ευημερία των παιδιών. Αυτό δεν σημαίνει ότι το σχολικό πλαίσιο είναι ασήμαντο. Οι σχολικές επιδόσεις, ωστόσο, παίζουν κάποιο ρόλο στην υγεία, καθώς καλλιεργούν στα παιδιά την αίσθηση ότι γνωρίζουν κάτι, ότι είναι ικανά να μάθουν και ότι μπορούν ν’ αναπτυχθούν με τις ικανότητες τους. Αυτή η αίσθηση ενισχύει την εμπειρία της αυτό-αποτελεσματικότητας (self-efficacy), η οποία ευνοεί την υγιή εξέλιξη του παιδιού επειδή ζει την εμπειρία μιας μάθησης με νόημα και σημασία.
Μια πνευματική ζωή κάνει καλό στην υγεία
Ενδιαφέρον είναι το γεγονός ότι υπάρχει σημαντική σχέση μεταξύ πνευματικής ή θρησκευτικής θεώρησης των γονέων και εμφάνισης ψυχοσωματικών και αλλεργικών προβλημάτων στα παιδιά. Η μελέτη μας δείχνει ότι τα παιδιά γονέων με πνευματική στάση ζωής εμφανίζουν λιγότερα ψυχοσωματικά προβλήματα, καθώς και λιγότερες αλλεργίες.
Ενδιαφέρον είναι το γεγονός ότι υπάρχει σημαντική σχέση μεταξύ πνευματικής ή θρησκευτικής θεώρησης των γονέων και εμφάνισης ψυχοσωματικών και αλλεργικών προβλημάτων στα παιδιά. Η μελέτη μας δείχνει ότι τα παιδιά γονέων με πνευματική στάση ζωής εμφανίζουν λιγότερα ψυχοσωματικά προβλήματα, καθώς και λιγότερες αλλεργίες.
Ο τρόπος ζωής είναι κάτι σαν ένας ενσωματωμένος καθημερινός πολιτισμός,
τον οποίο τρέφουμε με ψυχή και σώμα και δηλώνει κατά κάποιο τρόπο την ταυτότητά μας
http://koitamama.com/2011/09/tropos-na-zeis/